Περιγραφή
(. . .) Τα κείμενα των Σκληρού, Γληνού και Δραγούμη αναφέρονται στην πρώτη περίοδο και αφορούν το θεμελιώδες εθνικό ζήτημα του ελληνισμού, το Ανατολικό Ζήτημα. Πράγματι υπήρχαν δυο “στρατόπεδα” για τη λύση του ανατολικού ζητήματος. . . Απέναντι στην άνοδο της βουλγαρικής ισχύος, ένα μέρος των Ελλήνων θα προσανατολιστεί προς την κατεύθυνση της “ανατολικής ομοσπονδίας”, μιας τουρκοελληνικής διπλής ηγεμονίας. Αντίθετα ένα άλλο ρεύμα, θα επιμένει στην ανάγκη της αντιπαράθεσης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και ει δυνατόν της συνεννόησης με τους χριστιανούς των Βαλκανίων. Αυτό το ρεύμα θα αποτελεί τη συνέχεια του εγχειρήματος του Ρήγα Φεραίου, των Ελλήνων ριζοσπαστών και γαριβαλδινών, των πρώτων Ελλήνων σοσιαλιστών. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσονται και τα κείμενα του Γ. Σκληρού και του Δ. Γληνού, τα οποία προτείνουν μια πολιτική βαλκανικής συμμαχίας και παραμερισμού των ενδοβαλκανικών αντιθέσεων. Αντίθετα, ο Ίων Δραγούμης και ο συνεργάτης του Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαίδης θα υπερασπιστούν, και μάλιστα έμπρακτα, την αντίστροφη κατεύθυνση. Προβλέποντας την αδυναμία του ελληνισμού να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τον σλαβικό εθνικισμό και την Οθωμανική αυτοκρατορία, θα επιλέξουν τη λογική της μετατροπής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας σε μια ομοσπονδιακή κατεύθυνση, με de facto πρωτοκαθεδρία των Ελλήνων, καθώς και την ταυτόχρονη αντιμετώπιση του “σλαβικού επεκτατισμού”.
Ελληνικά