Τάσος Χατζηαναστασίου, Το Άλλο Σχολείο

Περιγραφή

Συγγραφέας: Τάσος Χατζηαναστασίου

Περιεχόμενα

Πρόλογος…………………………………………………………………………………………. 7

Εισαγωγή………………………………………………………………… 9

πρώτο κεφάλαιο

Η εμπειρία της διδακτικής πράξης……………………………………………………… 11

1.1.     Η σχολική πειθαρχία……………………………………………………………….. 12

1.1.1. Πώς την αντιμετωπίζουμε……………………………………………………….. 17

1.2.    Οι μαθητές δε διαβάζουν………………………………………………………….. 27

1.3.   Αδυναμία συγκέντρωσης…………………………………………………………… 38

1.4.   Εργαζόμενοι μαθητές………………………………………………………………… 42

1.5.  Μεγάλοι μαθητές……………………………………………………………………… 47

1.6.   Οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον…………………………………….. 49

1.7.   Φτωχό πολιτισμικό επίπεδο……………………………………………………….. 51

1.8.  Πολλές απουσίες ……………………………………………………………………… 53

1.9.  Αδιαφορία……………………………………………………………………………….. 56

1.10.  Χρήση ουσιών            57

1.11.Φαινόμενα συμμοριτισμού…………………………………………………………. 62

1.12.               Καταλήψεις… χαοτικές              65

δεύτερο κεφάλαιο

Σχέσεις μεταξύ προσώπων……………………………………………………………….. 67

2.1.    Χρειάζονται τη βοήθειά μας……………………………………………………… 67

2.1.1.                           Να έρθουμε κοντά στα παιδιά    70

2.1.2.             Τα όρια αυτής της οικειότητας  72

2.2.    “Εναγέλιο θα σας θάψει!”…………………………………………………………. 79

2.2.1. Και η πλάκα συνεχίζεται…………………………………………………………. 81

2.3.   Το άνοιγμα του σχολείου………………………………………………………….. 82

τρίτο κεφάλαιο

Πρόταση για μια παιδεία χωρίς αποκλεισμούς…………………………………….. 86

3.1.   “Και με την τεχνική εκπαίδευση τι θα γίνει;”……………………………….. 86

3.2.   Οι θέσεις της Ο.Λ.Μ.Ε…………………………………………………………….. 97

3.3.   Η αριστερά και το σχολείο…………………………………………………………. 99

3.4.    Απόπειρες για ένα “άλλο σχολείο………………………………………………. 99

3.5.   Μια εναλλακτική πρόταση στην Ελλάδα…………………………………… 101

3.5.1. Ποιο σχολείο θέλουμε…………………………………………………………… 104

Βιβλιογραφία………………………………………………………… 113

Βιογραφικό Σημείωμα…………………………………………………………………….. 117

Εισαγωγή

Tα τεχνικά σχολεία, είτε πρόκειται για τα σημερινά Τ.Ε.Ε. είτε για τα Τ.Ε.Λ. και τις Τ.Ε.Σ. που λειτουργούσαν μέχρι το σχολι­κό έτος 1998-1999, έχουν τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστι­κά, τη δική τους φυσιογνωμία που τα ξεχωρίζει από τα Γενικά ή τα Ενιαία Λύκεια. Πρόκειται για τα σχολεία που δεν προετοιμά­ζουν παιδιά για το πανεπιστήμιο αλλά καταρτίζουν τεχνίτες ή βοηθούς επαγγελματικών κατηγοριών που βασικά φιλοδοξούν να απορροφηθούν άμεσα στην αγορά εργασίας.

Η φήμη των σχολείων αυτών δεν είναι καλή. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με το γεγονός ότι οι μαθητές τους είναι τις περισ­σότερες φορές αυτοί που στο γυμνάσιο είχαν χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα ή ακόμη χειρότερα απορρίφθηκαν στο Λύκειο. Πρόκειται για παιδιά που προέρχονται κατ’ εξοχήν από λαϊκά ή αγροτικά στρώματα του πληθυσμού που συχνά είναι και παιδιά μεταναστών που δεν έχουν τις δυνατότητες (υποκειμενικές και αντικειμενικές) να σπουδάσουν στην ανώτατη εκπαίδευση. Α­πό έρευνες που έχουν γίνει προκύπτει ότι το 57% των απασχο­λούμενων σε τεχνική επαγγελματική ειδικότητα, είχαν πατέρες γεωργούς, τεχνίτες και εργάτες. Ενισχυτικό της άποψης ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα αναπαράγει την κοινωνική ιεραρχία και διαστρωμάτωση, λειτουργώντας επιλεκτικά σε βάρος των χα­μηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων, είναι το γεγονός ότι με βάση την ίδια έρευνα, μόνο το 38,9% επέλεξε να φοιτήσει σε μέση τεχνική επαγγελματική σχολή επειδή αυτή ήταν η επιθυ­μία του. Τα περισσότερα παιδιά επομένως βρίσκονται σ’ ένα σχολείο που δεν το έχουν επιλέξει αλλά κατέληξαν εκεί κυρίως λόγω της κοινωνικοοικονομικής θέσης της οικογένειάς τους. Γι’ αυτό και οι αντιδράσεις τους απέναντι στο σχολείο είναι αρνητι­κές. Για τα τεχνικά σχολεία λοιπόν ακούγεται ότι γίνονται “ση­μεία και τέρατα” και πως οι μαθητές είναι ο “φόβος και τρόμος” των καθηγητών.

Οι περισσότεροι καθηγητές, κυρίως αυτοί των μαθημάτων γε­νικής παιδείας, προσπαθούν να αποφύγουν την τοποθέτησή τους σε κάποιο τεχνικό σχολείο επειδή πιστεύουν -και έχουν εν μέρει δίκαιο- πως οι μαθητές αυτών των σχολείων δε δίνουν προσοχή στα μαθήματα, είναι ιδιαίτερα απείθαρχοι και κάποιες φορές βί­αιοι και αυτό είναι κάτι που δε θέλουν να το αντιμετωπίσουν.

Ωστόσο, ήδη το σχολικό έτος 2000-2001 ο αριθμός των μαθη­τών που φοιτούν στην Α’ τάξη των Τ.Ε.Ε. είναι περίπου ίσος με τον αριθμό των μαθητών που φοιτούν στην Α’ τάξη των Ενιαί­ων Λυκείων. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, τάση που σχετίζεται φυσικά και με την έξωση των μαθητών από τα λύκεια ως αποτέ­λεσμα της “εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης”, τότε τα επόμενα χρό­νια στα Τ.Ε.Ε. θα σπουδάζει το μεγαλύτερο κομμάτι της νεολαί­ας στις ηλικίες 16-18. Την τάση αυτή επιχειρεί να εκμεταλλευ­τεί, όπως είναι φυσικό, η ιδιωτική εκπαίδευση ακόμη και χωρίς να εξασφαλίζει την αναγκαία εργαστηριακή υποδομή για τη λει­τουργία των διαφόρων ειδικοτήτων. Το καλοκαίρι του 2000, κο­ντά στα ήδη 83 λειτουργούντα, 61 νέα ιδιωτικά Τ.Ε.Ε. ζήτησαν άδεια λειτουργίας. Να σημειωθεί ότι τα δημόσια Τ.Ε.Ε. σε όλη τη χώρα το σχολικό έτος 1999/2000 ήταν 430 και το 2000/2001 είναι 460.³ Όλα αυτά σημαίνουν ότι ειδικά για τους νέους καθη­γητές όλων των ειδικοτήτων, η θητεία σε κάποιο Τ.Ε.Ε. είναι μια πολύ πιθανή προοπτική.

Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα! Πώς κάνει κανείς μάθημα σε παιδιά που κουβαλάνε το στίγμα του “αποτυχημένου” που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση που δεν έχουν φιλοδοξίες για το μέλλον; Τι έχει να πει σε αυτά τα παιδιά; Πώς επικοινωνεί μαζί τους; Πώς, με άλλα λόγια, στέκεται μέσα στην τάξη; Δυστυχώς δεν υπάρχει κανένα εγχειρίδιο παιδαγωγικής που να απαντά σε τέ­τοιου τύπου ερωτήματα. Αν είναι τυχερός ο καθηγητής είναι ε­φοδιασμένος με το βιβλίο και το πρόγραμμα σπουδών, την περί­φημη “ύλη”. Κατά τα άλλα είναι εντελώς απροετοίμαστος για το τι έχει να αντιμετωπίσει.

Το βιβλίο αυτό, επομένως, επιχειρεί από τη μια πλευρά να καλύψει ένα τέτοιο κενό στην πληροφόρηση του νέου καθηγη­τή, αλλά και του γονιού, του φοιτητή, του ανθρώπου που τον ενδιαφέρουν τα ζητήματα της εκπαίδευσης και της νεολαίας γε­νικότερα. Πιο συγκεκριμένα, η εργασία αυτή επιχειρεί πρώτα να περιγράψει και στη συνέχεια να ερμηνεύσει τις στάσεις και τις συμπεριφορές των μαθητών των τεχνικών σχολείων. Απέναντι σε αυτές προτείνεται η ενεργητική παρέμβαση του δασκάλου με βασικό στόχο την αποκατάσταση της σχέσης του παιδιού με το σχολείο, ως κοινωνικό χώρο. Άρα πρόκειται κατ’ αρχήν για μια ματιά/πραγματεία πάνω σε μια σχέση, μια σχέση βαθύτατα προ­σωπική με τη σημασία που έχει ο όρος στην ορθόδοξη παράδο­ση. Και αυτά που έχει να κερδίσει κανείς από μια τέτοια σχέση με νεαρά παιδιά είναι, πιστέψτε με, πάρα πολλά. Η εμπειρία της διδασκαλίας είναι συναρπαστική και γεμάτη συγκινήσεις. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι αφού στα τεχνικά σχολεία αυτή η εμπειρία θα σας μείνει αξέχαστη ούτως ή άλλως, φροντίστε τουλάχιστον να είναι ευχάριστη!

Από την άλλη μεριά, το παρόν βιβλίο αποτελεί και μια πρό­ταση, αποτέλεσμα πολύχρονης ενασχόλησης με το ζήτημα, για μια διαφορετική παιδεία που δε θα αναπαράγει τις ανισότητες που γεννούν φαινόμενα σαν αυτά που παρατηρούνται στα τε­χνικά σχολεία. Ανισότητες που οφείλονται στην ταξικότητα της κοινωνίας μας. Για το λόγο αυτό, οποιαδήποτε ατομική παρέμ­βαση – όσο ενεργητική και ανιδιοτελής και αν είναι – δεν αρκεί. Χρειάζεται και η συλλογική προσπάθεια, το συλλογικό όραμα. Από μια άποψη λοιπόν, το παρόν εγχειρίδιο είναι μια πρόταση για ένα “αντάρτικο” στο σχολείο που προετοιμάζει την πολιτι­σμική επανάσταση που θα χτυπήσει το κακό στη ρίζα του!