Περιγραφή
Οι αναθεωρητές ιστορικοί, εδώ και τριάντα-σαράντα χρόνια, προέβησαν σε μια βίαιη “αλλαγή παραδείγματος” στην ελληνική ιστοριογραφική επιστήμη, καταγγέλλοντας την προηγούμενη ιστορική ανάλυση ως “αναχρονιστική και εθνοκεντρική”, επιβεβλημένη από την “ως τότε κυρίαρχη ελληνοχριστιανική ιδεολογία”… Ένας από τους διακηρυγμένους στόχους της νέας ιστοριογραφίας είναι και η απαλλαγή της ιστορικής αφήγησης από τα “στερεότυπα” και τους “μύθους”, με τους οποίους υποτίθεται πως ήταν αυτή μέχρι τότε συνδεδεμένη.
…Από τους πρώτους “εθνικούς ιστορικούς μύθους” που μπήκαν αμέσως στο στόχαστρο των αναθεωρητών ιστορικών και των οπαδών τους, ήταν το κρυφό σχολειό. Όμως, όπως καταδεικνύεται από μια σειρά ιστορικών μαρτυριών, το κρυφό σχολειό υπήρξε μια ιστορική πραγματικότητα, που γεννήθηκε μέσα απ’ τον άγριο και συνεχή διωγμό που υφίστατο η παιδεία των Ελλήνων καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, από την αρχή μέχρι το τέλος της.
…ο διωγμός της παιδείας από τους Τούρκους προσέλαβε τον χαρακτήρα μιας de facto απαγόρευσης, η οποία ως τελικό στόχο της είχε την ίδια την ελληνική γλώσσα και συνείδηση. Αν ήθελε η κεντρική οθωμανική εξουσία, θα μπορούσε να ελέγξει, έστω και εν μέρει, τις σχετικές αυθαιρεσίες των τοπικών αξιωματούχων της. Όπως και το έκανε κάποιες φορές. Όμως, τις περισσότερες αδιαφορούσε, αν δεν υποδαύλιζε την καταπίεση που ασκούσαν στη μόρφωση και την παιδεία των Ελλήνων τα κατά τόπους διοικητικά όργανά της, οι γενίτσαροι, ακόμη και ο τουρκικός όχλος.
…Το κρυφό σχολειό είναι μια ιστορική πραγματικότητα που επεκτείνεται χρονικά σε όλη την Τουρκοκρατία, και όχι μόνον στους “σκοτεινούς αιώνες” της “πρώτης” Τουρκοκρατίας, όπως νομίζουν πολλοί μελετητές που αποδέχονται την ύπαρξή του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Ανδρέας Σταλίδης: Οι πηγές της μελέτης του Κεκαυμένου
Εισαγωγικό Σημείωμα
Το Κρυφό Σχολειό στη σύγχρονη έρευνα
Η δίωξη της παιδείας από τους Τούρκους
Περιορισμοί και διώξεις της θρησκευτικής ελευθερίας
Σχολεία που έκλεισαν οι Τούρκοι
Το Κρυφό Σχολείο στην Ιστορία: Οι μαρτυρίες
Οι λόγοι που καθιστούσαν αναγκαία τα κρυφά σχολειά
Συμπεράσματα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α’
Οι περίοδοι ακμής της ελληνικής παιδείας στην οθωμανική Αυτοκρατορία
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β’
Η ανάπτυξη της ελληνικής παιδείας σε συνθήκες ανοχής και ελευθερίας
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο