Περιγραφή
ΟΙΚΟΛΟΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ
Συγγραφέας: Πιέρ Σάμουελ
Επανεκδίδουμε σήμερα το Οικολογικό Μανιφέστο που εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Ανδρομέδα», το 1979, για μια σειρά από λόγους.
Αρχικά και κυρίως γιατί αυτό το συλλογικό κείμενο, του οποίου την τελική επεξεργασία και παρουσίαση ανέλαβε ο Πιέρ Σάμουελ, παραμένει ένα κείμενο ζωντανό, επίκαιρο, που λες και δεν έχει καθόλου θαμπώσει από τον χρόνο που μεσολάβησε. Το Οικολογικό Μανιφέστο παραμένει απ ‘ όσο ξέρουμε μια από τις εγκυρότερες συνοπτικές παρουσιάσεις των αρχών και των στόχων του οικολογικού κινήματος. Ακριβώς γιατί υπήρξε ένα κείμενο αυτοπαρουσίασης του οικολογικού κινήματος, στην προοπτική της συμμετοχής στις βουλευτικές εκλογές του 1978, είναι ένα κείμενο που προσπαθεί να είναι σφαιρικό και καταληπτό. Και εξακολουθεί να παραμένει.
Εξ ίσου σημαντική για τον αναγνώστη και ιδιαίτερα τον νεότερο, είναι η αναφορά του βιβλίου στη διαδικασία γένεσης του οικολογικού κινήματος στη Γαλλία. Και αυτό γιατί οι σημερινές εκλογικές επιτυχίες του πράσινου κινήματος στη Γαλλία φαντάζουν περίπου σαν «παρθενογένεση» ή σαν απλό «κίνημα γνώμης». Όμως στην πραγματικότητα συνέβη κάτι πολύ πιο απλό: Το πράσινο κίνημα στη Γαλλία, μετά μια πρώτη περίοδο ανόδου, ιδιαίτερα ως αντιπυρηνικό κίνημα, γνώρισε μια περίοδο σημαντικής κάμψης με την άνοδο της αριστεράς στην εξουσία. Γι’ αυτό και παρουσιάζει μιαχαρα- κτηριστική ασυνέχεια, που σφραγίζει εξάλλου την ίδια τη γαλλική ιστορία σε αντίθεση με τη γερμανική συνέχεια. Η καθυστέρηση του μετασχηματισμού της παλιάς εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς (τα τροτσκιστικά κόμματα ιδιαίτερα συνεχίζουν να έχουν αρκετή δύναμη ακόμα και μέχρι σήμερα) και κυρίως, όπως προαναφέραμε, η άνοδος της αριστεράς, ανέκοψαν τη συγκρότηση του κινήματος. Όμως οι βάσεις, τα δίκτυα, η συνείδηση και οι άνθρωποι υπήρχαν. Και όταν η αριστερή εξουσία έδειξε το πρόσωπο της, το πράσινο κίνημα βρήκε και πάλι το δρόμο προς την ανάπτυξη, μετά από μια κάμψη αρκετών χρόνων.
Επιπλέον το Μανιφέστο καταγράφει ικανοποιητικά τις ίδιες τις πηγές και τις ρίζες του σύγχρονου οικολογικού κινήματος με τρόπο επίκαιρο και για τη χώρα μας. Η αντικουλτούρα του 1968, το φυσιολατρικό κίνημα και το κίνημα προστασίας της φύσης, η αντιτεχνοκρατική ιδεολογία, υπήρξαν μερικοί από τους προδρόμους του κινήματος. Στη συνέχεια, η συνάντηση αφ ‘ ενός με το αντιπυρηνικό και τα υπόλοιπα εναλλακτικά κινήματα και αφ ‘ ετέρου με την επιστημονική οικολογία ολοκλήρωσαν την πορεία.
Αλλά το Οικολογικό Μανιφέστο δεν μένει μόνο στην περιγραφή του κινήματος, της θεωρίας του και των επιστημονικών θεμελίων του, αλλά πάει και πιο πέρα: στη διαμόρφωση των προτάσεων για μια διαφορετική ζωή και κοινωνία. Και σε όλα αυτά οι προτάσεις παραμένουν επίκαιρες και διεισδυτικές.
Αυτοί οι λόγοι, μαζί με την έντονη ζήτησή του από ένα κομμάτι αναγνωστών, ιδιαίτερα νέων, που θέλει να γνωρίσει το οικολογικό – εναλλακτικό κίνημα, έκαναν σημαντική για μας την επανέκδοση του Μανιφέστου.
Όμως αυτή η έκδοση δεν θα -γινόταν δυνατή χωρίς, τη συνεισφορά της ιδιοκτήτριας των εκδόσεων Ανδρομέδα, Ζωής Πιλαφτσόγλου, που ενώ αρνήθηκε να πουλήσει τα δικαιώματα του βιβλίου, γιατί όπως μας είπε η εκδοτική της προσπάθεια δεν αποσκοπούσε σε υλικό κέρδος και επομένως δεν δέχεται να εμπορευματοποιήσει αυτά τα δικαιώματα, μας επέτρεψε να προχωρήσουμε στην έκδοση του βιβλίου εντελώς αφιλοκερδώς! Πρόκειται για μια εκδήλωση αυθεντικά εναλλακτικού ήθους, που τόσο σπανίζει στην εποχή μας.
Εξ ίσου θα πρέπει να αναφερθούμε στη στάση και την ευγενική προσφορά του μεταφραστή του κειμένου Δημήτρη Βεργίδη, του οποίου η μετάφραση παραμένει και σήμερα δόκιμη, παρ ‘ όλο που ήταν από τις πρώτες στην Ελλάδα σε σχέση με τα οικολογικά θέματα. Και αν ξενίζει μόνο η χρησιμοποίηση του όρου «οικολογιστές», αντί το «οικολόγοι» το οποίο κυριάρχησε στη συνέχεια, αυτό γίνεται γιατί δεν γνωρίζουν όλοι το μεταφραστικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο μεταφραστής. Πράγματι στα γαλλικά υπάρχουν δύο λέξεις, «ecologues» και «ecologistes»· και η μεν πρώτη αναφέρεται στους επιστήμονες οικολόγους, ενώ η δεύτερη στα μέλη του οικολογικού κινήματος. Επομένως σωστά ο μεταφραστής απέδωσε τον όρο ως «οικολογιστές», παρ ‘ όλο που στη συνέχεια στην Ελλάδα κυριάρχησε ο όρος «οικολόγοι», αδιακρίτως και για τις δύο κατηγορίες.
Με την έκδοση του Οικολογικού Μανιφέστου εγκαινιάζουμε μια νέα σειρά των εκδόσεών μας, την Οικολογική Σκέψη, που σκοπεύει να καλύψει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία και να προωθήσει ιδιαίτερα την έκδοση και ελληνικών οικολογικών κειμένων.
Εναλλακτικές Εκδόσεις «Κομμούνα» Σεπτέμβρης 1990
Ελληνικά